Αλλά μια και βρέθηκα ...

Περί γλώσσης αειφόρου και άλλου τινός. κερασφόρου

Το Ελληνικό τμήμα της Μεταφραστικής υπηρεσίας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτών «επλούτισε» την γλώσσα μας την Ελληνική με ένα νέο όνομα επίθετο: ο, η αειφόρος, το αειφόρον, ή μήπως αείφορος ... . [Ο προπαροξύτονος τύπος ηχεί, όπως συνήθως, επί το σλαυϊκώτερον.]

‘Ως τώρα το νέο αυτό επίθετο προσδιορίζει, εξ όσων γνωρίζω, ένα και μόνο όνομα ουσιαστικό, την ανάπτυξη. Αειφόρος (οικονομική) ανάπτυξη είναι ο όρος με τον οποίο οι σοφές κεφαλές που διαφεντεύουν την γλώσσα μας στην Ευρώπη μεταφράζουν τον αγγλικό όρο sustainable development, ο οποίος είναι επίσης αδόκιμος και στην αγγλική γλώσσα. Η ορθή μετάφραση, διατηρήσιμη ανάπτυξη, ηχεί και αυτή βάρβαρα, αλλά τουλάχιστον δεν είναι λανθασμένη. Η κατάληξη «-φόρος» χρησιμοποιείται ως β’ συνθετικό σε σύνθετες λέξεις. Στις περισσότερες περιπτώσεις περιγράφει με όνομα επίθετο την ενέργεια του ρήματος φέρω, το οποίο στην Νέα Ελληνική γλώσσα μεταφράζεται με τα ρήματα φέρνω και φορώ. Συντίθεται η κατάληξη «-φόρος» και με προθέσεις, για παράδειγμα ανυπόφορος, αδιάφορος, καθώς επίσης και με επιρρήματα, όπως εύφορος. Σε σύνθετες λέξεις με ουσιαστικό, η κατάληξη «-φόρος» χαρακτηρίζει εκείνον που φέρει το α’ συνθετικό: η Μυροφόρος φέρνει μύρα, η Βαϊοφόρος βάϊα, ο Τροπαιοφόρος τρόπαιο, ο Νικηφόρος νίκη, ενώ ο χρυσοφόρος φορεί χρυσά, ο ρασοφόρος ράσα κ.ά.

Η αει-φόρος ανάπτυξη φέρει κάτι αεί, πάντοτε δηλαδή. Τί φέρει όμως; Κάτι μυστικό οπωσδήποτε, το οποίο δεν πέπρωται να το μάθωμε. Τι είδους αειφόρος ανάπτυξη είναι αυτή η οποία πάντοτε κάτι φέρει, αλλά δεν ξέρουμε τι; Το νέο επίθετο λοιπόν δεν προσδιορίζει το ουσιαστικό το οποίο συνοδεύει. Αλλά, νέα επίθετα χρειαζόμαστε μόνον όταν όντως προσδιορίζουν και διευκρινίζουν επαρκώς την έννοια των ουσιαστικών που συνοδεύουν, άλλως ερρέτωσαν.

Επειδή ο λαός και ο τύπος φαίνεται να είναι αδιάφορος, με αποτέλεσμα ο λόγος, προφορικός και γραπτός, να γίνεται μέρα με την ημέρα πιο ανυπόφορος, θα έπρεπε ίσως, για τέτοια γλωσσικά ολισθήματα να επιβάλλεται φόρος, τον οποίο θα εισπράττει ειδικός Έφορος. Για να είναι, βέβαια, ο Έφορος τελεσφόρος, θα έπρεπε ίσως να συνοδεύεται και από κανένα μαγκουροφόρο. αλλά ασφαλώς όχι από οπλοφόρο. Αλλιώς, χωρίς γλωσσική πειθαρχία και την συνακόλουθη διανοητική πειθαρχία, σύντομα θα μας πάρει και θα μας σηκώσει ο Εωσφόρος, ο οποίος, κατά διαβολική (άρα γε;) σύμπτωση, είναι και κερασφόρος. Και αντί για ανάπτυξη αείφορο θα μείνουμε μ’ ένα κέρατο δίφορο.

Ίσως οι «γλωσσοπλάστες» του νέου επιθέτου επικαλεσθούν δικαίωμα ποιητικής αδείας. Αλλά αυτό ανήκει μόνο στους πραγματικούς δημιουργούς σαν τον Μίμη Τραϊφόρο και στον αείμνηστο και πολύ ελευθεριώτερο και στην έμπνευση, και στην έκφραση, και στην γλώσσα Νίκο Τσιφόρο.

Θα ήταν κρίμα όμως να χάσουμε τελείως το νέο επίθετο το οποίο είναι αληθινά πολύ εύηχο. Προτείνω, λοιπόν, γι’ αυτό μία νέα χρήση. Το ρήμα φέρω αμετάβατο σημαίνει υποφέρω. «Ού φέρω καθορώσα Σε επί ξύλου κρεμάμενον» φέρεται να λέγει η Παναγία στον Χριστό σ’ ένα τροπάριο της Μεγάλης Εβδομάδος. Θα έπρεπε ίσως να χρησιμοποιήσουμε το νέο επίθετο αειφόρος για να χαρακτηρίσουμε την αθάνατη γλώσσα μας, που πάντοτε υποφέρει τόσα και τόσα από την τεμπελιά και την ημιμάθειά μας.